Bago matapos ang taon #4

Nakatatakot ang paglimot. Ayaw kong lumimot pero ito lang yata ang kaya kong gawin, ang kaya nating gawin. #

Bago matapos ang taon #3

Ilang beses ko nang isinasadula sa isip ko ang ating muling pagkikita:

Mananahimik ang paligid.
Mag-aantay ng tunog.
Ilang pulgada lang ang pagitan natin.
Malayo ang tingin.Walang hangganan.

Lagi akong handa (at hindi handa) sa iyong pagbabalik.
Paano ba? Paano ko sasabihing
ikaw lang naman ang kaya kong isalba sa tuwing ninanakaw ng
pagtanda ang lahat,
na lagi’t lagi ,
may nakalaang kuwarto sa aking gunita para sa iyong ngiti, mukha
na lagi kong binibisita tuwing
nangungulila.

Ganito kaya talaga ang hindi paglimot?
Ilang beses na sigurong sumagi sa iyong isipan
ngunit piniling itapon kasabay ng paglayo, pagsakop
ng distansya?

Ito lang, patawad, ang kaya kong gawin
tuwing nakikinig sa tunog ng katahimikan:

Ang isiping sa ating muling pagkikita, tatanungin mo sa akin,

‘Maaari ba akong bumalik sa aking kuwarto?’

Magsisilipiran ang lahat ng pangamba, makikinig ang Sagada
sa mga salitang naantala sa dila:

‘Hindi ka naman nawala dito.’

###

Bago matapos ang taon #2

I.

Humahaba ang oras kapag nakatitig ako sa ‘yong mata. Hindi ko sila masisid,
dahil tuwing palalim ako ng palalim, pumapailanlang naman ako tungong liwanag,
Natutuklasan ko lagi ang kaluwalhatian at kalayaan,
na nahati sa dalawa mong mata.

II.
Hindi ko alam kung pagkalunod ba ang nararamdaman ko.
Kay lalim ng iyong pinagmumulan.
Nalulunod ako at hindi ko na mapigilang –
hawakan ang iyong kamay at salatin ang mga peklat, sugat at kalyo,
haplusin ang iyong pisngi at pakiramdaman ang kulubot na inani mo sa digma,
yakapin ka para damhin din ang pagod ng paggawa,
halikan ka nang malasahan ko ang tamis ng ‘yung pakikibaka.

III.
Sa gayung ayos, ngingiti ka at alam ko,
Oras na naman ng pamamaalam,
Inililigtas mo ako lagi sa kamatayan.

‘Babalik naman ako.’

Inililigtas mo ako lagi sa sarili kong kalungkutan.

###

Bago matapos ang taon #1

Nagising siya nang may bumangon mula sa kanyang higaan. Wala pa sya sa tamang katinuan nang tumingin siya sa kalangitang kayang ipakita ng bintana. Inaagaw ng liwanag ang dilim,

may lumubog na barko sa gitna ng dagat,
may inang nawalan ng anak,
may pusang nasagasaan sa kalye, may musikang papahina ang tunog,
may mangingibig na handang ialay ang buong kalawakan

ngunit huli na ang lahat.

Hinaplos nya ang katahimikan sa kanyang tabi. Pinakiramdaman ito. Iniwan nya ang kama. Pinahiran ang namuong tubig sa mata.

Tinitigan ang sarili. Tumitig ang tokador, ang salamin. May pakiusap ang umaga. Maliwanag na’t madilim pa rin sa kanyang kuwarto. ###

Lunch Break

Gusto niyang imbentuhin ang bagong sarili.

Pipili siya ng mga salita, ng mga kulay. Tumitig sya sa salamin. Kaunting taas, kaunting lapad. Kaunting lalim.

Inihaplos sa buhok ang langis na niluto noong Biyernes Santo. Pumikit. Sumamba siya sa demonyo (patay si Jesus noong Biyernes).

Mas maitim sa gabi ang mga mata niya. Mas matalim ang mukha kaysa kay Naruto.

Nagtatawanan ang mga tao sa labas ng silid. Ala una na. Ngunit sa kanyang mundo, kanina natapos ang araw at mahaba na masyado ang gabi. 

Naalala niya ang amoy ng sinangag kaninang umaga na niluto ng kapit-bahay niya. Gusto niya bigla ng longganisa.

Lumabas siya ng silid. Dinala ang walis at trash bin.

“Kuya, pakilinis naman 'tong area ko” sabi ng unang babaeng nakita niya.

Tumunog ang kumakalam niyang sikmura. 

###

Lusaw

Isang malungkot na kanta ang pagkalusaw ng usok sa mga espasyo.

Nagbubunsod ito ng emosyon, parang kantang theme song ng isang trahedya, ng isang kwentong (madalas o) pilit na kinakalimutan. Minsan buo, makapal o di kaya’y manipis.

Hinahayaang tumungo’t lusawin ng espasyo o di kaya’y hinahawi na parang lamok.

Ganito yata ang katahimikan kapag napupuno na lamang ito ng hithit-bugang palitan ng mga salitang isinilid sa mga usok upang maglaho ng tuluyan, at pagsisisihang hindi nasabi ni minsan.

Ganito tayo nalulusaw tungong kawalan. ###

EDSA Shaw

Ikaw ang madaling-araw sa mga gabing ako ay lasing. ###

Sabado ng Umaga

Iniabot mo sa akin ang isa sa dalawang huling stick ng yosi mo. Ang sabi ko kagabi ay titigil na ako sa pagyoyosi.

Nasisilip na ng araw itong smoking area ng hotel. Nagsisimula nang magsilabasan ang ibang guests patungo sa katapat na highway habang tayo’y nagsisimula pa lamang ang araw mula sa napakahabang gabi ng Biyernes.

“Nalasing ka ba kagabi o nabitin?” tanong mo sa akin.

“Ayos naman. Ayos lang.”

Humithit ako. Ngayon ko na nararamdaman ang antok, alas diyes ng umaga.

“Sasakay ka na ba dito?” tanong mo sabay buga ng usok.

“Oo yata. Ikaw ba?” sagot ko.

“Sa kabila.”

Maaliwalas itong umaga at tila lahat ng naganap kagabi ay parte ng mahaba’t magandang panaginip. Manipis ang ulap. Maganda ang pangitain para sa buong araw ng Sabado. Sana hindi na matapos ito.

“Sige.”

Nauna kang umalis at sumakay ng taxi sa kabilang parte ng highway. Mabilis ang iyong pamamaalam at paglisan.

“Ingat.”

Sa kabila ng sigla ng sikat ng araw, may mumunting kalungkutan itong smoking area kung saan hinihithit ang huling sigarilyo, naibubulalas ang huling mga paalam at habilin. Ikaw. Ikaw ang huling parte ng Biyernes ko na naiwang nakapako sa umaga ng Sabado.###

Pangatlo

May kakaibang katahimikan itong loob ng hospital. Bagama’t maingay ang mga nagdadaldalang mga nurse o umiiyak na mga bata, para akong nakakulong sa isang vacuum na tanging hininga ko lang ang maririnig.

Bumalik ka noong umalis na ang doctor na nang-check up sa akin.

“Amoy yosi ka” sabi ko.

“Hindi naman” ang sagot mo.

Lagi tayong magkasalungat.

Tumingala ako sa kesame at pinilit na isara ang mga mata. Umupo ka sa tabi ko. Bumulong ka sa akin.

“Magiging okey din ang lahat.”

Itinangay ako ng iyong mga salita sa langit. ### 

Pangalawa

Noong hinawakan mo ang kamay ko habang naglalakad tayo paalis ng Cubao X, alam kong hindi na ako bibitiw pa.

Sigurado akong maingay noong Biyernes ng gabi pero pakiramdam ko, 'yung tibok lang ng puso ko ang umaalingawngaw sa paligid.

Pagkalagpas natin sa puwesto ni Manong Guard, binitawan mo ang aking mga kamay. Sabi mo 'lasing na yata ako.'

Sumakay ako ng taxi mag-isa. Ang wakas ng gabing iyon ang simula ng lahat. ###

Una

Naiwan ako doon sa segundong malapit na ang labi mo sa aking batok.

Nararamdaman ko na ang mainit mong hininga. Sumisikip itong kuwarto para sa ating dalawa. Maalinsangan.

Pero gaya ng dati, para akong nasementong pusa. Hindi ko masabing 'sige, ituloy mo pa.' Sa pagitan natin, alam ko, naghihintay itong mga kataga ng pag-ibig.

Pasensya na't takot lang ako sa unang gabing may kasama ako sa kama. ###

Yolanda

Niyakap niya ang anak na kanina pa umuubo’t natutulog. Malakas na kasi ang ulan at hangin sa labas. Hapon pa lamang ngunit tila tumutulay sa hating gabi ang buong daigdig. 

Alam niyang kailangan nilang lumikas ngunit hindi niya maiwan ang tanging tahanang uuwian ng kanyang asawa na hindi pa umuuwi mula sa trabaho.  

Sa loob ng kanilang barung-barong, maririnig ang dasal niya na siya na ring oyayi sa anak na may sakit. Ito ang kanyang pag-asa. 

“Mawawala rin itong bagyo.”

Ang sabi sa TV kinabukasan, pinulbos ng bagyo ang kalawakan ng Tacloban. ### 

Sa Natonin, Mt. Province

Sa Natonin, ang kabundukan ay dagat.
Ang mga dausdos ay alon na lumulukso patungo
sa iyong paanan.

Natatanaw kita sa mga payew na humahati
sa dibdib na kaluntian
na siyang binabagtas rin ng iyong mga paa
ang kurba
ang linya
ang hiwaga
ang payew
ang kabundukan.

Sa Natonin, ang ulan ay pangangamusta
itinatangay ang mapulang kulay ng mga idinurang momma,
sa pintuan na pinagpapanaugan ng mga bumabalik,
sa sulok-sulok na tagpuan
ng mga naghihintay
at naghahanap.

Sa Natonin, ang gabi ay mahabang biyahe
patungo sa iyo
patungo sa pusod
ng katahimikan,
o mga gabing para sana sa mahimbing na tulog,
at mahabang panaginip,
mga sandaling hinuhuli kita
sa aking isipan.

###

08/10/2009

Paano ko pinatay si Bob Marley

            Dumating si Bob Marley sa kuwarto ko nang bumagsak ang panglimang bote ng beer. Kahit ako’y nagtataka kung bakit siya narito sa kuwarto ko. Hinayaan ko na lang siya. Wala na rin kasi akong makausap na iba maliban sa mga bote ng beer na kanina ko pa kinakausap.

            Nagkukuwentuhan kami noong una. Maayos ang usapan. Nakikinig lang siya.  Pero habang tumatagal napapansin kong nababagot na siya. Malikot ang mga mata niya. Ayaw raw niya sa pulang bombilya. Humiga pa sa kama ng boardmate ko. Ayaw raw niya sa blue na kumot. Hindi na siya nakikinig at parang nang-iinsultong binubuklat ang mga libro sa kama. Corny raw ang mga binabasa ko. Nagsasawa na raw siya sa mga paulit-ulit kong kuwento. Nagsimula na siyang magkuwento ng iba.

            Tumahimik ako. Sandali lang iyon dahil naiirita na talaga ako sa kanya. Sa tingin ko’y niloloko na niya ako. Gusto kong hugutin ang bituka niya at gawing pulutan.

            Hindi ko na siya maintindihan. Ayaw daw niya sa kuwarto ko. Ilang sandali pa’y inilabas na niya ang isang pakete ng marijuana at sinimulang pausukan ang loob ng aking kuwarto. Nasa langit na daw kami.

            Kinabahan ako. Baka malaman ng landlady ko. Pinilit kong agawin ‘yon sa kanya. Pero hindi ko makuha ang umuusok na marijuana. Mahaba ang mga braso niya, abot ang kesame.

            Gusto ko siyang palabasin pero ayokong mag-isa sa kuwarto. Gusto kong may kasama. Pero naiinis na ako sa mga ginagawa niya. Nakakagago. Pinagtatawanan na niya ako at ininsulto pa. “Magpakamatay ka na lang…” sabi niya.

            Kahit pa nakapikit ako ay alam kong tuwang-tuwa siya sa pang-iinsulto sa akin. Naririnig ko ang mga tawa niya.

            Hindi ko alam pero bigla na lang nagkaroon ng baril sa ilalim ng kama ko. Hindi ko alam kung saan galing ‘yon. Sumabit sa mga kamay ko ang baril at mahiwagang alam ko kung paano ikasa ‘yon, parang radyo. Tumayo ako at humarap sa aking bisita. Namumula pa rin ang mukha niya sa katatawa. May  mga ulap at hamog sa kuwarto namin.

              “Nasa langit na ba ako…” Kumikinang ang mga mata niya na parang salamin. Parang mga mata ko rin.

            Alam niyang babarilin ko na siya pero hindi siya natatakot. Tuloy pa rin siya sa trip niya na pagtawanan ako. Hindi ako nagdalawang-isip na paputukin ang baril. Para lamang akong pumapatay ng lamok. 

            Isang bala pa lang tumahimik na amputa. Tumahimik ang kuwarto ko. Unti-unting kumalat ang dugo. Kitang-kita ko sa dugo ang repleksyon ko. Mapula. Pulang-pula ang mukha ko lalo na ang mga mata ko.

            “Patay na ang gago.”

            Gusto ko pa sana siyang barilin pero baka marinig ng landlady namin. Buti na lang at hindi pa niya ako sinisita sa naunang putok. Itinago ko ang baril ulit sa ilalim ng kama. Ngayon hindi ko alam kung paano lilinisin ang bangkay ng Marley na ‘toh.

            Biglang dumating ang boardmate ko dala ang pulutang pinabili ko. Nagmura siya. “Paksyet.”

            Nag-away kami ng kaibigan ko dahil pinatay ko si Bob Marley, ang paborito niya.### 

Oct. 2006 | Class requirement sa klase (BLL 140) ni Sir Jun Cruz Reyes 

Multo

            Sinikap kong ilayo ang tingin sa ibang bagay maliban sa pinto ng  kuwarto. Pero hinihila talaga nito ang dalawang bola ng mata ko na lalong tignan at buksan ito. Sigurado talaga ako. May multo sa kuwarto ng tita ko.

…..

            Dumating ang multo matapos ang libing ng tita ko. Parang ganoon ‘yong nangyari kay tita. Umalis na lang bigla ng walang pasabi nalaman ko na lang na patay na siya  sa isang ospital sa Dagupan. Hindi man lang  niya naibigay ang pangako niyang banana cue.  Ganoon ang pagdating ng multo. Hindi ko alam kung ano ang pakay niya. Basta ang alam ko, malimit siyang magparamdam, tahimik, paunti-unti. Lalo na sa mga panahong nag-iisa ako at nag-iisip ng malalim.

…..

            Ngayon, muling nang-aakit ang multo. Lumapit ako sa pinto. Idinikit ko ang aking tenga sa poster na nakadikit sa pinto na may “silence please at knock first before entering.” Walang kaluskos akong narinig.  Alam niyang nasa labas ako at minamatyagan siya. Kumuha ako ng walis sa kusina at bumalik. “Huhuliin kita.” Pinihit ko ang seradora ng pinto. Hindi ako natakot.

…..

            Inangkin na ng multo ang kuwarto ni tita. Tuwing biyernes ang madalas niyang pagpaparamdam. Naririnig ko minsan mula sa aking kuwarto ang paghila ng upuan, ang pagbuklat niya sa mga libro at notebooks ni tita na minsan ay nahuhulog niya. Pati ‘yong mga gamit ni tita sa pagtuturo sa school ay ginugulo niya rin, mga lesson plans at class records o kaya mga informal themes ng mga estudyante niya. Sa tingin niya siguro dahil wala na si tita ay sa kanya na iyon.

…..

            Patay ang ilaw. Mabilis ang mga kamay kong nanghagilap  sa  “on”. Alam ko kung nasaan  iyon kaya naging madali na sa akin ‘yon. Agad akong niyakap ng lamig mula sa bukas na bintana, ng kakaibang pakiramdam, ng kakaibang amoy ng pabango ni tita na medyo amoy ilang-ilang. Kasabay ng pagpasok ng amoy sa ilong ko ang biglaang paglabas ng mga alaala sa isip ko. Pero hindi ko muna iisipin iyon. Kailangan kong huliin ang multo.

…..

            Mahilig manggulo ng mga gamit ang multo at mahilig ding makialam. Minsan naabutan na lang ni mama na nakakalat ang mga libro ni tita sa kuwarto. Sa may study table, sa kama, sa tukador. Pati ‘yong mga photo albums. Pati ang kama ay pinaglalaruan nito. Punong-puno ito ng mga papel na may drowing. Nagagalit tuloy sina mama. Hindi nila alam na may multo. Ako ang lagi nilang sinisisi.

…..

            Determinado akong huliin ang multo. Gusto kong malaman kung sino siya at kung ano nga bang itsura niya. Kamukha niya kaya ‘yong nasa mga “Shake, Rattle and Roll” na mga pelikula? Pagkasindi ko ng ilaw, wala na siya. Pinasadahan ko ng tingin ang buong kuwarto at tama ang hinala ko. Nagkalat na naman siya ng mga papel na may mga drowing niya.  Alam kong magagalit na naman sina mama. Itinago ko ang lahat ng mga kalat sa komoda ni tita na gawa sa nara. Napakalaki nun kaya siguradong hindi na ‘yun titignan ni mama. Amoy naphtalene pa ang aparador.   

…..

            May mga oras na pakiramdam ko ay bumubulong ang multo sa akin. May mga oras na pinipilit niya akong pumunta sa kuwarto ni tita. Iyon ‘yung mga oras na sana buhay pa si tita para takbuhan ko. Siguradong rosaryo lang ang katapat niya tulad ng sakit sa tiyan, bukol sa ulo, palo ni mama at sapak ni kuya.

…..

            Isinuksok ko nang mabuti ang mga piraso ng papel sa mga damit ni tita. Kapag natuklasan iyon ni mama, tiyak ako ang mapapagalitan. Isinara ko ng mahigpit ang komoda. Ganoon din kalakas ang ingay noong isinara ko ito, parang pinupunit na plywood. Kinuha ko ang mga bolpen na nakakalat. Naamoy ko pa ang mabangong tinta na paborito ni tita at gustong-gusto ko rin. Inilagay ko ‘yon sa Flintstones niyang lalagyan ng bolpen. Inayos ko lahat ng libro na ikinalat ng multo at inilagay sa shelf sa tabi ng komoda. Naroon din ang bibliya.

            Nang maayos ko na lahat, muli kong tinignan lahat kung meron pa bang bakas ng multong iyon. Pero nakaramdam lang ako ng pangungulila ng makita ang mga litrato ni tita sa dingding. Nakatingin sila lahat sa akin. Pati ang malaking larawan ni Jesus sa altar nakatingin sa akin.

            Sa likod ko paglingon ko, ang malaking salamin. Malapad ito kasya ang katawan ko bilang isang pitong taong gulang na bata. Pinagmasdan ko ang sarili ko. Hindi ako nagkakamali sa nakikita ko. Nasa likod ko ang multo

.

            “Sabi ko na nga ba eh. Ikaw na bata ka ha. Sige labas. Ila-lock ko na ito para hindi mo na pakialamanan ang mga gamit ng tita mo.”

            Hindi ko namalayan mula sa pagkakatitig ko sa salamin ang paparating na tunog ng mga yapak ni mama. Binuksan niya ang pinto ng pabigla. Agad akong tumingin sa salamin kung nandoon pa ang multo. Pero wala na.

            Ako na naman ang mapagbibintangan. Paano ko kaya ipapaliwanag sa kanya ang tungkol sa multo? Maniniwala ba sila sa akin? Isa lang akong bata.

            Tumingin ako ulit sa salamin. Wala na nga talaga ang multo. Pero nakita ko ang sarili ko.

…..

            Maraming multo sa buhay ko.

            Paminsan-minsan natatakot ako.

             Basta mag-pray lagi daw ako sabi ni tita noon.

……

            Hindi ko na alam kung sino ang multo. Kung ano ang pakay niya. Isang linggo pagkatapos noon, ginawang bodega ang kuwarto ni tita. Hindi na ako nangahas na pumasok pa doon. Kung paanong dumating ang multo sa bahay namin ay ganoon din siyang umalis ng walang paalam.

###

Oct. 2006 | Class requirement sa klase (BLL 140) ni Sir Jun Cruz Reyes 

Sampung kwento mula sa Sugarfree at kung paano tayo nabigo sa pag-ibig

I.

O ngayong gabi, managinip

Managinip ulit tayo sa sarili nating mundo

II.

Dahil dito sa Mariposa ay mahirap ang nag-iisa

Dahil dito sa Mariposa, ako lang yata ang nag-iisa

III.

Tinatawag kita

Sinusuyo kita

Di mo man madama

Di mo man marinig

O kay tagal kitang mamahalin

IV.

Hintay, hintayin mo ako

Mahirap nang maiwan dito

Hintay, hintayin mo ako

V.

Tapusin na natin ang mga hindi natin kailangang dalhin

VI.

Wag ka nang matakot sa lungkot

Wag kang mag-alala ako ang iyong kumot

Sa alinlangan

VII.

Parang atin ang gabi

***

VIII.

Walang paalam

Natutulog ka lang

Bukas paggising ko nandyan ka na muli

Sa aking tabi

At ikukuwento mo

Mga nakita mo

Habang tayo’y magkalayo

IX.

Ito na ang ating huling gabi

X.

Magpapaalam na sa’yo ang aking kuwarto

Magpapaalam na sa’yo

 ###

 Ang mga linya ay mula sa mga kanta ng Sugarfree:

I. Telepono

II. Mariposa

III. Burnout

IV. Hintay

V. Wala

VI. Alinlangan

VII. Prom

VIII. Walang paalam

IX. Huling gabi

X. Kwarto

Ganito ang pagbabalik

Nagpasya na lamang tumahimik ang lahat ng bagay. Hinihintay ang babala, o ‘di kaya’y pasabi na may darating. Ganito,

walang init ang palad sa mga haplos sa magkabilang siko habang naglalakad sa kadiliman ng parking lot. Malayo ma’y naaabot ako ng ilaw mula ng sala. Nagtampo yata itong buwan at hindi nagpapakita, pasilip-silip, patumpik-tumpik, nagdadalawang-isip kong darating o hindi.

Huwag ka muna kayang lumapit. Kaunting distansya lang ay pwede ko nang sabihin “huwag ka munang umalis,”

kung darating ka man.

At itong kalawakan sa taas, mahinahong bumubulong – malamig na dampi sa tenga, hamog na kanina pa lumulutang-lutang at wala direksyon. At hihinto.

Ilang ruta na ng pag-ikot ang natalunton ko dito sa parking lot. Anong haba ng paglalakbay na walang hinahantungan, na hindi umuusad.

Itong katahimikan, nagtakda ng katapusan. Ubos ang sigarilyo’t namatay sa talampakan.###

Sa alaala ng Sagada, hantungan ng lahat-lahat. Reblogged - May 29, 2012

Sa Bay 8

Tumabi siya sa akin. 

'Wala naman akong gagawin ngayong gabi' sabi niya sa kausap niya sa telepono.

Hinawakan ko ang bag ko. Maraming bagay ang nawawala't nananakaw sa mga terminal.

Tinignan ko siya. Mula sa itim na sapatos hanggang sa kanyang buhok. Nakaramdam yata siya't tumingin din sa akin, sa mata. Humithit ako ng yosi sabay iwas ng tingin. Alam kong nakapako pa rin sa akin ang mga mata niya. 

Inilabas ko ang usok sa aking dibdib. Marami ang nalulunod sa mga bagay na ikinukulong sa dibdib katulad ng lason ng usok. 

Tinignan ko ulit siya. Ngumiti siya. 

Tumingin sa mga sasakyang dumadaan, at umaalis na mga pasahero. Tumingin ulit ako sa kanya. 

Maraming bagay ang naliligaw sa mga terminal at kanya-kanya tayo ng paraan para mahanap ang daang patutunguhan. 

Hindi yata ako nag-iisa. ###

Kanina sa NAIA Terminal 3 habang nagpapahinga at nag-iisip kung saan ako titira ngayong gabi.

Ganito ang katahimikan

Ganito ang katahimikan sa loob ng aking kuwarto: 

May telebisyong hinahalo ang sarili sa kulay at liwanag. May bukas na bintanang naghihintay sa pagdampi ng hangin. Hindi na sumasayaw ang kurtina. Hindi na umuungol ang mga pusa sa kalsada.

Sa papel, sa aking mesa, isinusulat ng katahimikan ang kawalan ng salita. Hindi na matutulugan ang kalahati ng kama.

Sa kabilang panig ng mundo, may isinarang kabanata sa isang kuwento ng pag-ibig.

###

(repost) 05302012

Note I

Pumasok si Joseph nang may bigat sa paglalakad. Kaunti lang ang nabago sa boarding house na ito ngunit sa kanya, parang isang siglo ang dumaan. Bawal na magyosi, bawal na ang bisita.

Una’y sumilip siya, at tuluyang tinulak ang pintuan na ‘sing bigat ng kung anong naganap sa silid na iyon.

***

Nabubuhay siya sa nakaraan (ng ganun katagal). Patuloy na nakikidigma ang kanyang puso. Tapos na ang laban, naisugal na ang lahat ng pwedeng itaya.

Sumuko na ang kanyang kalaban habang siya, naiwang nagmamahal sa mga bagay na lumipas (katulad ng kuwartong ito). ###

*mula ulit sa lumang blog

Kupido I

‘Yung lasa ng dugo ay malansa na may kaunting alat. Hindi niya alam kung babangon ba sya o diretsong hihiga na lang sa sofa na nasabik yata sa katawan niya.

Masyadong nakakasilaw ang liwanag ng bulb sa sala. Binasa ng laway ang labi. May bagang gumagapang sa leeg niya. Kinagat ang labi tsaka ibinukas ang mata.

Itinulak niya si Kupido. Inalis ang palaso na nakatusok sa dibdib.

‘Putangina mo!’

Tumayo si Abel na parang nagkaroon ng panibagong lakas. Nalasahan ulit ang dugo mula sa namamanhid na labi.

Nakita niya ang puso niya sa kamay ni Kupido. Pumipintig ito. Naririnig niya. Papalakas ng papalakas.

Natatakot siyang marinig ito ng kanyang mga kabahay na abalang nanunuod ng porn sa kani-kanilang mga kuwarto. Naalala niya ang mga pusang kung makapagkantutan sa isa't isa ay parang walang bukas. Baka pumasok sila sa loob ng bahay at kainin ang kanyang puso.  

Ngumisi si Kupido. Nakahubad siyang naglakad. Papalapit. Malapit na malapit.

Naramdaman niya ulit ang palasong nakasaksak sa dibdib niya. Bagamat malayo ang puso, siya namang sakit na pilit niyang ipinadarama sa kanyang sarili. At hinayaang niyang kagatin ni Kupido ang kanyang mga labi na kanina pa dumurugo at namamaga. ###

Habang nakatambay/ trapped dito sa Greenhills. 

Lansa

Iginuhit ng dugo sa kanyang dila ang mga tamang salita.  At doon, nalasahan niya sa unang pagkakataon ang galit.

“Putangina.”

###052211

Sa Kanto Bonifacio

“Dalawang stick nga po ng green,” sabi ko kay manang. Matagal na yata akong hindi nagagawi sa kantong ito. Bukod sa kaunti ang estudyanteng tumatambay ngayong araw na ito, tatlong puwesto ng karinderya yata ang inaayos.

Makipot pero matao ang lugar na ito. Bukod kasi sa tabi nito ang pinakamalaking unibersidad dito sa Baguio, isa rin siyang major na daanan ng mga jeep.

“2.50 isa ha,” paalala ni manang. Inabot ko ang limang piso, nagsindi tsaka tumalikod para humithit ng sigarilyo.

Pulu-pulupot na ang mga wires sa katapat kong electric post. Makulimlim pero maalinsangan ang pakiramdam. Amoy guma. Amoy basura.

Hithit-buga. Parang tambutso lang ng mga jeep na dumadaan ang bunganga ko. Hithit-buga. Napagod yata ako sa maghapong trabaho, at lumulutang ang isip ko katulad ng usok galing sa baga ko.

Ilang saglit lang, lumapit sa akin ang isang bata. May kulay ng pula ang buhok na medyo mahaba. Parang ‘yung buhok ng stereotype na emo punk, mas magulo at dugyot nga lang. Maluwang ang damit niyang kakulay ng lupa. Sa sobrang haba at laki, hindi ko na makita ang shorts niya. O kung may shorts nga ba siya. Nakapasok sa sleeves ng damit niya ang kamay niya.

“Kuya, pahingi pera.”

“Wala akong pera.”

Tumalikod ako at hinintay ko siyang umalis. Pero nandoon pa rin siya.

“Kuya, sige na. Pera,” sabi niya ulit.

“Wala. Wala akong pera.”

Biglang nagsalita si manang.

“Walang pera ‘yan. Estudyante ‘yan” sabi niya.

Tumingin lang sa akin ang bata. Itinakip sa ilong at bunganga ang kuwelyo ng damit. Huminga ng malalim tsaka umalis.

“Pukinginang bata ‘to ah.”

Humithit ulit ako ng yosi. May dumaan pang apat na batang katulad niya.

“Itong mga batang ito, nagra-rugby tapos hihingi ng pera” sabi ko habang kumukuha ng candy sa mga paninda ni manang.

“Napabayaan ng magulang eh” sagot niya.

Inabot ko ang isang piso. Hinithit ang huling usok mula sa yosi. Ipinahid ang sindi nito sa talampakan ng sapatos ko. Binalatan ang candy at isinubo sa bunganga. Hinanap ko ang basurahan.

Dumating agad ang jeep. 

Sadyang marami ang nagbago sa kantong ito, pangalan na lang ang naiwang pamilyar sa akin. ### Hunyo 2011

Sabado ng gabi

Damhin mo itong dingding na namamagitan sa ating kuwarto at isiping itong kanyang gaspang ay katulad ng mga peklat na hindi ko pa handang ipakita sa'yo. ###

Tungkol sa On the Job (OTJ)

Sa simula, habang nagdiriwang ang mga tao sa piyesta ng San Juan, ibang pagdiriwang naman ang pinaghahandaan nina Daniel (Gerald Anderson) at Tatang (Joel Torre). Walang kaabog-abog na babarilin ni Tatang ang target na Chinese businessman sa dibdib at sa noo. Makikita mo ang pagkawasak ng mukha at paglabas ng utak ng biktima.

Magkakagulo ang mga tao habang payapang aalis si Tatang na hindi mo makikitaan ng pagsisisi o pag-aalinlangan. Ito ang buhay ng mga bayarang preso na ginagamit bilang mga invisible weapon ng mga may kapangyarihan. Ito ang On the Job (OTJ).

***

Galit at kawalan ng pag-asa ang umiiral na motibo ng pelikulang OTJ.  Ibinabahagi ng pelikula sa mga manunuod ang motibong ito ng walang pagpipilit.

Ambisyoso si Erik Matti sa piniling genre at tema para sa pelikulang OTJ ngunit hindi siya nabigong bigyan ng larawan ang nakaririmarim na katotohanan sa lipunang Pilipino.

Sa panahong ginagawang bata ng mga mainstream films ang mga Pinoy sa pamamagitna ng mga rom-com, comedy, at horror movies (na karamihan ay mula rin sa Star Cinema), bago sa panlasa ng mga manunuod ang OTJ. Madilim at mabilis ang kabuuan ng pelikula ngunit hindi mararamdaman ang pagkaumay sa dami ng mga pagmumura nina Daniel, Tatang, at Acosta (Joey Marquez). Habang gumigiling ang istorya, dinadala ka nito sa lalim ng mga karakter ng OTJ.

Hindi na siguro kailangan pa ng debate pagdating sa katalinuhan sa pag-arte ni Joel Torre. Salungat sa imahe niya bilang Tatang sa loob ng kulungan ang kanyang pagiging tatay kay Tina (Empress) at asawa sa nangangaliwang si Lolet (Angel Aquino).

Nasabayan naman ito sa atakeng ginawa sa karakter ni Francis (Piolo Pascual), Daniel, at Acosta. Pinapalawak ngunit napanghahawakan ng pelikula ang kontradiksyon ng bawat karakter na hindi lamang nakakulong sa sentral na tunggalian – sa pagitan ni Francis at ng grupo ni Tatang – ngunit umaalpas sa kani-kanilang mga pamilya’t kaibigan na kumakatawan sa mas ordinaryong mga Pilipino. 

  

Napatunayan din ng pelikula na hindi kailangang i-resolba lahat ng naipakitang tunggalian bagkus binibigyan nito ng kakayahan ang mga manunuod na mag-isip. Hindi man nabanggit, alam na natin ang kahihinatnan ng karakter ni Nikki (Shaina Magdayao) na mas pipiliing tumahimik at sumunod sa amang (Michael de Mesa) kasabwat sa pagkamatay ng sariling asawa (Francis).

Alam na rin nating hindi kailanman mapaparusahan si General Pacheco (Leo Martinez) na siyang utak sa assassinations ng kanyang mga kalaban at pagkamatay ng mga ahenteng may alam sa transakyon sa kulungan. Alam na rin nating hindi kailanman mababago ang namamayaning sistema, ang pag-upo ng katulad ni General Pacheco sa gobyerno.

Samantala, maikli ngunit mahusay naman ang pagganap ng ilang kilalang artista na nagkaroon ng cameo roles sa pelikula katulad nina Rosanna Roces at JM de Guzman ganun din sina Dawn Balagot at Angel Aquino. Sila ang mga kabataang lulong sa droga, mga nanay na walang ibang ginagawa kundi umasa sa asawa, at mga taong walang kamalay-malay sa lalim ng sugat ng Pilipinas.

Mahusay na naihabi ang mga karakter sa pelikula na kahit sandali lamang ang papel ng iba ay parang kilala mo na sila ng matagal. Minsan sa buhay mo ay nakilala mo rin sina Lolet, Tina, Diana (Dawn Balagot), etc.

Pinatay ng pelikula ang pag-asang paglaya ni Tatang sa kulungan sa pamamagitan ng pagpatay nito sa estudyante at anak-anakang si Daniel. Nakakitaan ng puso, hindi puro karahasan, ang pelikula sa tagpong nagpapaalam na si Daniel kay Tatang. 

Bagama’t hindi gaanong kailangan, mapangahas din ang mga sex scenes nina Piolo-Shaina at Gerald-Dawn walang pag-aatubiling nagpakita ng katawan.

Hindi katulad ng ibang karaniwang action scenes sa pelikula, hindi ka mamamangha sa mga imposibleng stunts ng mga artista na kayang maging Superman pagdating sa pag-ilag sa mga bala. Makatotohanan ang OTJ. Makatotohanan ang mga tagpo sa pagitan ng mga pulis at nina Tatang at Daniel o nang daredevil na pagsugod ni Acosta sa convoy ng heneral.

Tumatagos sa bawat pag-inog ng kamera ang mga kwentong ito. Bagama’t karamihan ay madilim, hindi mo kakikitaan ng monotony ang mga shots o ‘di kaya’y pagkagasgas ang mga hand-held shots.

Hindi naman gaanong mapapansin ang musikang nakalapat sa pelikula maliban sa pagpasok ng Mateo Singko ni Dong Abay sa mga huling eksenang may malaking parte sa kabuuan ng pelikula.

Sa pag-ikot ng kwento, sa pagtalima ni Francis sa katotohanan, makikita ang kapangyarihan ng mga naghaharing-uri at kung paano nila kayang-kayang balikwasin ang katotohanan gamit ang media at iba pang rekursong sila lang ang may kontrol (kasama na dito ang NBI), kasama na dito ang buhay ng mga taong hawak nila sa kanilang mga kamay.

Sa huli, ipinagdidiinan ng OTJ ang namamayaning istruktura sa lipunang Pilipino – ang lumalawak na pagitan ng mayaman at mahirap, ang pang-aapi at pambubusabus ng estado o mga nasa poder sa ibang sektor, at ang buhay ng mas malawak na masang Pilipino na ginagawang mga alipin at laruan ng naghaharing-uri.

Laging pinapatay ang mga katotohanang ito katulad ng pagkamatay ni Francis at Daniel, at pagkaalis sa puwesto ni Acosta ngunit hindi nagtatapos sa kamatayan ang lahat. Iniluluwal ng karahasan ang bagong karahasan, at parte ng prosesong ito ang kamatayan. ### 

Pamamaalam

First year college ako noong isinulat ko ito para sa Freshie Poetry Jam. 

***

Makitid ang kama sa iyong kuwarto

Subalit nagawa mong palawakin ang aking mundo.

Hindi na ako naghanap ng iba pang init

Bukod sa dulot ng mga yakap mo.

Kape natin sa maalinsangang gabi ang mga halik

At ang bawat salitang binibigkas ay pangarap,

Habang sinusubukan nating malaman

Kung tunay ba ang nararamdaman

O sadyang pagkalito lamang.

Ganun ang init lamig sa kuwarto mo.

Madilim, masikip, makitid

Subalit pinili kong yakapin ito.

Pinilit kong isiping kasama rin ako sa paglalakbay

Ng mga ningning sa iyong mata—

            --habang nasa piling kita.

Pinilit kong talikuran ang ako,

At palayain ang isa pang katauhan ko—

            na nakatago sa iyo.

masarap damhing may karamay ako sa pagkabigo

            at pagsasaya

subalit paggising kinaumagahan,

tanging kumot at unan na lamang

ang aking hagkan. ###

Agosto 2005

Kagabi ako'y nanaginip

Naliligaw daw tayo’t
naghahanap ng bahay sa isang kalyeng
hindi natin alam.

Tumingila tayo sa langit.
Humingi tayo ng tulong, nanalangin.
Humingi tayo ng ulan.

Humingi ng pagkulimlim sakaling maisip natin kung
saan tayo nagmula, baka sa pagkaaligaga’y
maituro ng paa ang patutunguhan,
ngunit pinagmasdan lang natin ang dumating na ambon.

Dumampi ito sa ating balat.
tinitigan kita at doon ko naramdaman ang matinding
pangungulila, 

pagkabalisa at pagkawala.

Tayo’y nasa sangandaan pa ring hindi natin nakikilala.### 09/15/11

Ang bagyo ayon sa Grupong Pendong

'Bagyo-bagyo' mula sa album na 'Panahon'

Bagyo-bagyo anurin mo ang dungis ng katilingban,
sa bayan tila nagmamaliw.
Bawiin ang uhaw ng mga tigang na damdamin.
Hugasan ang poot ng mga pusong nangingitim.

Bagyo-bagyo ikalat mo ang kwento ng pagibig,
ang tula na di na madinig.
Isipol ang awit kasabay ng iyong pagdilig
sa lupang kay tagal na naghihintay sa pagsapit ng tag ulan.

Bagyo-bagyo sabihin mo
kailan nga ba darating 
ang pagsikat ng araw ng simula,
sariwang hangin na mapayapa.

Bagyo-bagyo wasakin mo pagkakahati-hati
ng mga tao sa bayan ko.
Ibuhos ang galit at baka sakaling mayanig 
ang kawalang damdamin ng mayroon narinig. 

Pagbabalik

May ipinapaala sa akin itong bagyo’t ulan.

Kahapon, rumaragasa sa labas ng opisina ang tubig-ulan. Mabuti na lang at hindi katulad ng Maynila dito na binabaha kaunting kembot lang ng ulan.

Wala akong payong. Wala akong kapote. At walang balak tumila itong ulan.

Nakatitig lang ako sa daan (highway tapat ng opisina) habang ang ibang katrabaho ko’y paalis na at pauwi. Naisip kong magkape sana muna sa labas, pampainit bago umuwi ng boarding house pero wala nga akong payong.

“Magdala ka kasi ng payong” sabi ng isang katrabaho ko na noong una’y nagtatanong kung makikisabay  akong papuntang SM. Tumanggi ako at ngumiti.

Matagal ko nang hindi naririnig ang ganoong paalala. Kinalkal ko ang bag ko para mahanap ang cellphone ko. Tinawagan ko si Mama.

Mang, kumusta kayo ditan?*

###

*(Ilocano) Mang, kumusta na kayo diyan? 

Photo: Baguio

• Dear S,
  all streets lead to somewhere lonely tonight.
  Baguio.
  It's raining.
  The fog is thick.
  Stay inside.#

Sulat III

S, 

hindi na ako naniniwala sa pantasya, 
nalasahan ko na ang pait ng pag-ibig na noon ay akala kong alam ko na (at pinilit na isulat), 
at higit sa lahat, 
hindi ko sinasadyang saktan ka.

###